Przepisy, które MUSISZ znać, kiedy zaczynasz pracę w służbie BHP

“Jakie przepisy musi znać behapowiec, który wchodzi do zawodu? Jest tego mnóstwo! Czy mogłabyś wskazać takie absolutne podstawy?” Takie prośby co jakiś czas do mnie napływają. Zapraszam więc do artykułu, w którym podaję obowiązkowe minimum!

 

 

Wprowadzenie

Przepisów BHP jest zatrzęsienie. Kiedy zaczynasz je czytać w przypadkowej kolejności, możesz poczuć przytłoczenie. W tym artykule podaję Ci więc absolutne podstawy, od których warto zacząć. Z biegiem czasu i/lub potrzeb możesz zagłębiać się w kolejne ustawy i rozporządzenia. 

Zadania służby BHP

Bardzo często obserwuję sytuację, w której absolwenci studiów w zakresie BHP nie znają zakresu swoich obowiązków. Nie wiedzą dokładnie, czym jest służba BHP, ani jaka jest jej rola. Niestety nie wiedzą tego również pracodawcy, ani pracownicy działu HR. W wyniku tego, na służbę BHP nakładane są zadania, do których nie została powołana.

Zamiast prowadzić kontrole, udzielać doradztwa, czy brać udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu, prowadzi szkolenia okresowe czy opracowuje szczegółowe instrukcje BHP na stanowiskach pracy.

Zgadza się – ani prowadzenie szkoleń okresowych, ani opracowywanie szczegółowych instrukcji BHP nie należy do zadań pracownika służby BHP.

Zanim podejmiesz pracę w służbie BHP, dobrze zapoznaj się ze swoimi zadaniami. To pomoże Ci wykonywać prawdziwe zadania tej służby, zamiast borykać się z tematami, które nie należą do obowiązków służby BHP.

Wszystkie zadania i uprawnienia służby BHP znajdziesz w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 1997 nr 109 poz. 704 z późniejszymi zmianami. 

Uwaga: zawsze czytaj akty prawne wraz z nowelizacjami. Aktualne wymagania kwalifikacyjne dla służby BHP zostały znowelizowane i znajdziesz je w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 246 poz. 2468.

Kodeks pracy

Najważniejszym aktem prawnym z zakresu prawa pracy jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami. Dla służby BHP najważniejszy jest dział dziesiąty zatytułowany “Bezpieczeństwo i higiena pracy”. 

Znajdziesz tam podstawowe obowiązki w zakresie BHP pracodawcy, pracownika, osób kierujących pracownikami. Poznasz podstawy z zakresu pomieszczeń i obiektów, maszyn i urządzeń, czynników szkodliwych, zagrożeń, szkoleń w dziedzinie BHP, badań profilaktycznych, wypadków przy pracy aż po służbę BHP.

Niektóre przepisy działu X K.p. są dość szczegółowe, inne są jedynie ogólnie zarysowane. W takim przypadku podane jest zawsze odwołanie do innych przepisów. Przykładowo:

Rozdział VIII Szkolenie. W artykułach Art. 2372 – Art. 2374 są określone podstawowe przepisy, natomiast w artykule 2375 znajdziesz odwołanie, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Wiemy zatem, że szczegółów musimy szukać w rozporządzeniu, w tym przypadku jest to Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późniejszymi zmianami.

Ogólne przepisy BHP

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650 z późniejszymi zmianami to drugi, po Kodeksie pracy, najważniejszy akt prawny.

Znajdziesz tam masę wiedzy. To tak uniwersalne rozporządzenie, że nawet po wielu latach pracy w służbie BHP, będziesz do niego wracać i ciągle odkrywać nową wiedzę. Z tego rozporządzenia dowiesz się między innymi:

Dział I – podstawowe definicje, np.:

stanowisko pracy,
ryzyko zawodowe,
pomieszczenie pracy,
osłona,
środki ochrony indywidualnej itp.

Dział II – podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych i terenu zakładu pracy.

Dział III- wymagania dla pomieszczeń pracy, oświetlenia, ogrzewania i wentylacji itd.

Dział IV – wymagania prawne dotyczące procesów pracy, między innymi:

oceny ryzyka zawodowego,
kontroli BHP,
instrukcji BHP,
apteczek,
stanowiskach z obowiązkiem meldowania się,
organizacji stanowisk pracy,
obsługi maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych,
transportu wewnętrznego i magazynowania,
ochrony przed hałasem,
prac szczególnie niebezpiecznych,

Rozporządzenie zawiera również 3 załączniki:

Załącznik nr 1 zawiera szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa.
Załącznik nr 2 określa szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej.
Załącznik nr 3 określa szczegółowe wymagania dla pomieszczeń higieniczno – sanitarnych itp.

Szkolenia BHP

Temat szkoleń BHP wydaje się prosty. Tymczasem w praktyce przysparza on osobom początkującym w zawodzie masę wątpliwości. Wymagania w tym zakresie znajdziesz w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenie to, choć krótkie, ukrywa sporo niuansów. Jednorazowe przeczytanie tego aktu prawnego absolutnie nie wystarczy! Dość powiedzieć, że napisałam na temat szkoleń e-book, który ma aż 116 stron (+ kolejne 48 stron z pytaniami i odpowiedziami!). To naprawdę bardzo trudny i złożony temat. Jeśli chcesz go poznać w sposób uporządkowany, zachęcam do zapoznania się z . 

Temat prowadzenia szkoleń BHP jest trudny przez powszechnie funkcjonujące nieprawdziwe przekonanie, że: szkolenia okresowe w dziedzinie BHP prowadzi behapowiec. Tak nie jest i warto rozłączyć w swojej świadomości.

Czytając rozporządzenie trzeba pamiętać, że szkolenia wstępne i okresowe więcej dzieli niż łączy. Ustawodawca określa też zupełnie inne wymagania dla osób, które mogą prowadzić wykładowców szkoleń okresowych w dziedzinie BHP.

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy i ich pomiary

W większości zakładów w środowisku pracy występują przeróżne czynniki szkodliwe, np.: hałas, zapylenie, czynniki chemiczne itp. Ich mierzenie jest obowiązkowe.

Istnieją dwa podstawowe rozporządzenia, które regulują przepisy w tym zakresie i koniecznie musisz się z nimi zapoznać. Są to:

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. 2011 nr 33 poz. 166 z późniejszymi zmianami. Dowiesz się z niego, kto powinien wykonywać pomiary, jak często oraz kiedy można zaprzestać ich wykonywania.
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. 2018 poz. 1286 z późniejszymi zmianami. To rozporządzenie da Ci wiedzę na temat dopuszczalnych wartości poszczególnych czynników w środowisku pracy. Oczywiście nie musisz go znać na pamięć, ale musisz z niego korzystać.

Wypadki przy pracy

Definicję wypadku przy pracy znajdziesz w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1205 z późniejszymi zmianami. 

Sposób badania wypadków przy pracy opisany został w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Dz.U. 2009 nr 105 poz. 870.

Aktualny wzór protokołu powypadkowego znajdziesz w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy Dz.U. 2019 poz. 1071.

Szczegółowe informacje niezbędne do wypełnienia Z-KW są określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy Dz.U. 2009 nr 14 poz. 80 z późniejszymi zmianami z późniejszymi zmianami (uwaga: aktualny wzór Z-KW znajdziesz w nowelizacji: Dz.U. 2019 poz. 1972).

Tematyka wypadków przy pracy to jedno z najtrudniejszych zadań, jakie ma przed sobą nie tylko służba BHP, zespół powypadkowy czy pracodawca, ale też zakład w ogóle. Studia niestety nie przygotowują słuchaczy do tego zadania w odpowiedni sposób, np. nie omawia się, jak rozwiązywać pojawiające się problemy i przeszkody. Dlatego opracowałam kurs w którym przeprowadzam Kursanta przez postępowanie powypadkowe krok po kroku, za rękę, na konkretnym przykładzie, prostym językiem. 

Podsumowanie

Powyżej spisałam najbardziej podstawowe akty prawne, które musisz poznać, jeśli zaczynasz pracę w służbie BHP. Ważnych aktów prawnych jest oczywiście dużo więcej, jednak zależało mi, aby pokazać Ci, od czego należy zacząć.

Wszystkie przytoczone w artykule akty prawne w jednym miejscu:

[1] Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 1997 nr 109 poz. 704 z późniejszymi zmianami

Dz.U. 2004 nr 246 poz. 2468w tej nowelizacji znajdziesz aktualne wymagania kwalifikacyjne dla służby BHP

[2] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami

[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650  z późniejszymi zmianami

[4] Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późniejszymi zmianami

[5] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy  Dz.U. 2011 nr 33 poz. 166  z późniejszymi zmianami. 

[6] Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. 2018 poz. 1286  z późniejszymi zmianami.

[7] Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1205 z późniejszymi zmianami. 

[8] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracyDz.U. 2009 nr 105 poz. 870

[9] Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy Dz.U. 2019 poz. 1071

[10] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy  Dz.U. 2009 nr 14 poz. 80 z późniejszymi zmianami z późniejszymi zmianami:

aktualny wzór Z-KW znajdziesz w nowelizacji: Dz.U. 2019 poz. 1972.

Morgan Howen