“Jakie przepisy musi znać behapowiec, który wchodzi do zawodu? Jest tego mnóstwo! Czy mogłabyś wskazać takie absolutne podstawy?” Takie prośby co jakiś czas do mnie napływają. Zapraszam więc do artykułu, w którym podaję obowiązkowe minimum!

Wprowadzenie

Przepisów BHP jest zatrzęsienie. Kiedy zaczynasz je czytać w przypadkowej kolejności, możesz poczuć przytłoczenie. W tym artykule podaję Ci więc absolutne podstawy, od których warto zacząć. Z biegiem czasu i/lub potrzeb możesz zagłębiać się w kolejne ustawy i rozporządzenia. 

Zadania służby BHP

Bardzo często obserwuję sytuację, w której absolwenci studiów w zakresie BHP nie znają zakresu swoich obowiązków. Nie wiedzą dokładnie, czym jest służba BHP, ani jaka jest jej rola. Niestety nie wiedzą tego również pracodawcy, ani pracownicy działu HR. W wyniku tego, na służbę BHP nakładane są zadania, do których nie została powołana.

Zamiast prowadzić kontrole, udzielać doradztwa, czy brać udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu, prowadzi szkolenia okresowe czy opracowuje szczegółowe instrukcje BHP na stanowiskach pracy.

Zgadza się – ani prowadzenie szkoleń okresowych, ani opracowywanie szczegółowych instrukcji BHP nie należy do zadań pracownika służby BHP.

Zanim podejmiesz pracę w służbie BHP, dobrze zapoznaj się ze swoimi zadaniami. To pomoże Ci wykonywać prawdziwe zadania tej służby, zamiast borykać się z tematami, które nie należą do obowiązków służby BHP.

Wszystkie zadania i uprawnienia służby BHP znajdziesz w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 1997 nr 109 poz. 704 z późniejszymi zmianami. 

Uwaga: zawsze czytaj akty prawne wraz z nowelizacjami. Aktualne wymagania kwalifikacyjne dla służby BHP zostały znowelizowane i znajdziesz je w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 246 poz. 2468.

Kodeks pracy

Najważniejszym aktem prawnym z zakresu prawa pracy jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami. Dla służby BHP najważniejszy jest dział dziesiąty zatytułowany “Bezpieczeństwo i higiena pracy”. 

Znajdziesz tam podstawowe obowiązki w zakresie BHP pracodawcy, pracownika, osób kierujących pracownikami. Poznasz podstawy z zakresu pomieszczeń i obiektów, maszyn i urządzeń, czynników szkodliwych, zagrożeń, szkoleń w dziedzinie BHP, badań profilaktycznych, wypadków przy pracy aż po służbę BHP.

Niektóre przepisy działu X K.p. są dość szczegółowe, inne są jedynie ogólnie zarysowane. W takim przypadku podane jest zawsze odwołanie do innych przepisów. Przykładowo:

Rozdział VIII Szkolenie. W artykułach Art. 2372 – Art. 2374 są określone podstawowe przepisy, natomiast w artykule 2375 znajdziesz odwołanie, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Wiemy zatem, że szczegółów musimy szukać w rozporządzeniu, w tym przypadku jest to Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późniejszymi zmianami.

Ogólne przepisy BHP

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650 z późniejszymi zmianami to drugi, po Kodeksie pracy, najważniejszy akt prawny.

Znajdziesz tam masę wiedzy. To tak uniwersalne rozporządzenie, że nawet po wielu latach pracy w służbie BHP, będziesz do niego wracać i ciągle odkrywać nową wiedzę. Z tego rozporządzenia dowiesz się między innymi:

Dział I – podstawowe definicje, np.:

stanowisko pracy,
ryzyko zawodowe,
pomieszczenie pracy,
osłona,
środki ochrony indywidualnej itp.

Dział II – podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych i terenu zakładu pracy.

Dział III- wymagania dla pomieszczeń pracy, oświetlenia, ogrzewania i wentylacji itd.

Dział IV – wymagania prawne dotyczące procesów pracy, między innymi:

oceny ryzyka zawodowego,
kontroli BHP,
instrukcji BHP,
apteczek,
stanowiskach z obowiązkiem meldowania się,
organizacji stanowisk pracy,
obsługi maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych,
transportu wewnętrznego i magazynowania,
ochrony przed hałasem,
prac szczególnie niebezpiecznych,

Rozporządzenie zawiera również 3 załączniki:

Załącznik nr 1 zawiera szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa.
Załącznik nr 2 określa szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej.
Załącznik nr 3 określa szczegółowe wymagania dla pomieszczeń higieniczno – sanitarnych itp.

Szkolenia BHP

Temat szkoleń BHP wydaje się prosty. Tymczasem w praktyce przysparza on osobom początkującym w zawodzie masę wątpliwości. Wymagania w tym zakresie znajdziesz w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenie to, choć krótkie, ukrywa sporo niuansów. Jednorazowe przeczytanie tego aktu prawnego absolutnie nie wystarczy! Dość powiedzieć, że napisałam na temat szkoleń e-book, który ma aż 116 stron (+ kolejne 48 stron z pytaniami i odpowiedziami!). To naprawdę bardzo trudny i złożony temat. Jeśli chcesz go poznać w sposób uporządkowany, zachęcam do zapoznania się z . 

Temat prowadzenia szkoleń BHP jest trudny przez powszechnie funkcjonujące nieprawdziwe przekonanie, że: szkolenia okresowe w dziedzinie BHP prowadzi behapowiec. Tak nie jest i warto rozłączyć w swojej świadomości.

Czytając rozporządzenie trzeba pamiętać, że szkolenia wstępne i okresowe więcej dzieli niż łączy. Ustawodawca określa też zupełnie inne wymagania dla osób, które mogą prowadzić wykładowców szkoleń okresowych w dziedzinie BHP.

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy i ich pomiary

W większości zakładów w środowisku pracy występują przeróżne czynniki szkodliwe, np.: hałas, zapylenie, czynniki chemiczne itp. Ich mierzenie jest obowiązkowe.

Istnieją dwa podstawowe rozporządzenia, które regulują przepisy w tym zakresie i koniecznie musisz się z nimi zapoznać. Są to:

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. 2011 nr 33 poz. 166 z późniejszymi zmianami. Dowiesz się z niego, kto powinien wykonywać pomiary, jak często oraz kiedy można zaprzestać ich wykonywania.
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. 2018 poz. 1286 z późniejszymi zmianami. To rozporządzenie da Ci wiedzę na temat dopuszczalnych wartości poszczególnych czynników w środowisku pracy. Oczywiście nie musisz go znać na pamięć, ale musisz z niego korzystać.

Wypadki przy pracy

Definicję wypadku przy pracy znajdziesz w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1205 z późniejszymi zmianami. 

Sposób badania wypadków przy pracy opisany został w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Dz.U. 2009 nr 105 poz. 870.

Aktualny wzór protokołu powypadkowego znajdziesz w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy Dz.U. 2019 poz. 1071.

Szczegółowe informacje niezbędne do wypełnienia Z-KW są określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy Dz.U. 2009 nr 14 poz. 80 z późniejszymi zmianami z późniejszymi zmianami (uwaga: aktualny wzór Z-KW znajdziesz w nowelizacji: Dz.U. 2019 poz. 1972).

Tematyka wypadków przy pracy to jedno z najtrudniejszych zadań, jakie ma przed sobą nie tylko służba BHP, zespół powypadkowy czy pracodawca, ale też zakład w ogóle. Studia niestety nie przygotowują słuchaczy do tego zadania w odpowiedni sposób, np. nie omawia się, jak rozwiązywać pojawiające się problemy i przeszkody. Dlatego opracowałam kurs w którym przeprowadzam Kursanta przez postępowanie powypadkowe krok po kroku, za rękę, na konkretnym przykładzie, prostym językiem. 

Podsumowanie

Powyżej spisałam najbardziej podstawowe akty prawne, które musisz poznać, jeśli zaczynasz pracę w służbie BHP. Ważnych aktów prawnych jest oczywiście dużo więcej, jednak zależało mi, aby pokazać Ci, od czego należy zacząć.